II. MAKİNA TASARIMI VE İMALAT TEKNOLOJİLERİ KONGRESİ

SONUÇ BİLDİRGESİ

Makina imalat sanayi, sanayi sektörleri içinde yatırım malı üreten temel sektördür. Makina ekipman ve yedek parçalarının imal edildiği, "mühendislik sanayileri" denilen alt sektörlerin tamamını kapsamaktadır. Bu sektörün diğerlerinden farkı, her aşamada projelendirme, mühendislik ve AR-GE tasarımlarını öngörmesi ve gerçekleştirmesidir. Taleple birlikte tasarım ve proje çalışması yapılmakta çoğu kez bunu AR-GE ve üretim planlaması izlemektedir. Mühendisin gerçek anlamda mesleğini sürdürdüğü, özellikle makina mühendisi açısından özel önem taşıyan sektördür. Dünyadaki ve Türkiye‘deki önemini şöyle belirtebiliriz:

- Sektör imalat, inşaat, tarım, maden ve hizmet sektörlerinde kullanılan pek çok ürünün gerçekleşmesini sağlayan makinaların yapımını sağlamaktadır.

· Üretim yöntemleri ve sektör ürünleri kullanım alanları, yüksek ve orta-yüksek teknolojilerin uygulanmasını zorunlu kılmaktadır. Dolayısıyla kalifiye işgücü ve mühendis çalıştırma oranı yüksektir.

· Makina imalat sektörünün gelişmesi, istihdam kapasitesini de artırır, işçi başına ve birim ücret başına katma değeri yükseltir. Gelişmiş ülkelerde bu sektör birinci sırada yer alır.

- Sanayi içinde katma değeri yüksek, rekabet yeteneği olan bir makina imalat sektörü pek çok sektöre "girdi" olan ürünleri verdiğinden ve geniş bir yan sanayi ile çalıştığından dışa bağımlılığı azaltmaktadır. Türkiye için bu özellikle önemlidir. Gelişmiş bir makina imalat sanayi, daha az dışa bağımlılık, daha az döviz harcaması ve daha az açık veren bir dış ticaret dengesi demektir.

- Sektöre girdi veren demir-çelik, makina elemanları, elektronik-elektrik cihazları gibi sanayiler de gelişir, ölçek ekonomisi özendirildiğinden bu sektörlerin yatırımlarına da öncelik görevini yapar.

- Sektör AR-GE ve inovasyon altyapısını da geliştirdiğinden, GSMH ve cirodan en yüksek payı alan AR-GE‘lerin başında makina imalat sanayi gelir.

Türkiye‘de makina imalat sanayi kararlı bir gelişme çizgisi göstermemiştir. Sanayi politikalarının olmaması, ekonomik krizler, tutarsız ihracat politikaları, yatırım malları ithalatında korumacılık faktörüne öncelik verilmemesi ve yatırımlarda sektöre öncelik tanınmaması bunun başlıca nedenleridir. Özellikle 1998‘lerden sonra işçi başına katma değer, ücret başına katma değer düşmüş, istihdam kapasitesi azalmış, teknoloji düzeyinde önemli bir değişim olmamıştır. Ölçek sorunu hala önem taşımaktadır. Kapasite kullanım oranı son beş yıldır % 65-70 arasında kalmıştır. İhracat artışı 1990-2001 döneminde, yıllık artış oranı olarak % 22 civarındadır. Ancak kalıcı pazarlara yönelmek için daha çok zamana ihtiyaç vardır. Özgün ürün yaratabilmek ise sektörün hedeflerinin başında yer almaktadır.

2000 yılında 11 milyar dolarlık iç Pazar talebinin 8,5 milyar doları ithalatla karşılanmıştır. Demek ki iç pazarın ancak % 22‘si (iç) üretimle karşılanmaktadır. Öte yandan Avrupa Birliği (AB) ile ülkemiz arasında bir karşılaştırma yapıldığında, sektörün AB‘de yarattığı katma değer 1995 verilerine göre 200 milyar dolar civarında iken bu rakam Türkiye‘de 1.6 milyar dolardır. Sektörün AB‘ deki büyüklüğü dikkate alındığına, AB‘ye girme yolunda olan ülkemizi ciddi sıkıntıların beklediği ortadadır. Yapılacak pek çok iş, alınacak uzun bir yol bulunmaktadır.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası adına Konya Şube sekreteryalığında 26-27 Eylül 2003 tarihlerinde Konya‘da ikincisini gerçekleştirdiği "Makina Tasarım ve İmalat Teknolojileri Kongresi"nde "Bir uzmanlık alanı olarak, İmalat Mühendisliği ve önemi", "Makina Tasarım ve Üretim Teknolojilerinde; teknoloji ağırlığı, İnovasyon ve AR-GE politikaları, üretim ağları vb. kavramları, sektördeki uygulamalar, yaşanan sorunlar, olası çözüm önerilerinin" "Makina Tasarım ve İmalat Teknolojileri alanındaki gelişmeler ve uygulamaları", "Makina İmalat sektöründe AB teknik mevzuat uyumu ve getirdikleri" konuları etkinlik sırasında 10 oturumda sunulan 40 bildiri ve düzenlenen "İmalat Mühendisliği Kavramının Bir Uzmanlık Alanı Olarak Önemi", "Makina İmalat Sektöründe AB Teknik Mevzuat Uyum Süreci ve Sorunlar" konulu panellerde sorunların tespiti ve çözüm önerilerinin oluşturulması boyutları ile irdelenmiştir. Panel öncesinde gerçekleştirilen sunumla panele hazırlık niteliğinde KOBİ‘ lere dönük gerçekleştirilen anket ve sonuçları hakkında katılımcılara bilgi verilmiştir.

Konya yerel ölçeğinde sanayi potansiyeli ve üniversite kadroları gözönünde tutularak yapılan değerlendirmelerde, Konya‘da bir teknik üniversite‘nin kurulması gerekliliği, milletvekilleri ile ilgililer düzeyinde destek bulmuş ve kongreye katkıda bulunan öğretim görevlilerince de bu talepler vurgulanmıştır.

Odamız kamuoyuna olan sorumluluğunun bilinciyle, benzer etkinliklerinde olduğu gibi kongremizin bilim ve teknolojinin ışığında etkin bir tartışma ortamı yaratarak, önemli bir platform oluşturduğu düşüncesindedir. Bu bağlamda etkinlik boyunca yapılan tartışmalarla, aşağıda elde edilenlerin kamuoyunun bilgisine sunulmasına karar verilmiştir.

· Her aşamada projelendirme, mühendislik ve AR-GE tasarımlarını öngörmesi ve gerçekleştirmesi nedeniyle mühendisin gerçek anlamda mesleğini sürdürdüğü, özellikle makina mühendisi açısından özel önem taşıyan sektörde bir uzmanlık alanı olarak, "İmalat Mühendisliği" kavramının anlam ve önemi vurgulanarak, MMO‘ nun uzmanlık, belgelendirme ile meslek içi eğitim kapsamında yürüttüğü çalışmalara İmalat Mühendisliği‘nin eklenmesi ve bu amaçla çalışmalara başlayan üniversitelerimizdeki ilgili bölümlerin katkısı sağlanarak, eşgüdüm kurulması gerekliliği saptanmıştır.

· AB teknik normları yeni yaklaşım direktifleri kapsamında bulunan ve meslek alanlarımızla ilgili "Basit Basınçlı Kaplar", "Gaz Yakan Cihazlar", "Sıvı ve Gaz Yakıtlı Sıcak Su Kazanları", "Basınçlı Ekipmanlar", "Asansörler" ve "Makina Emniyeti" yönetmelikleri konusunda, MMO‘nun bağımsız, tarafsız, şeffaf niteliğiyle Onaylanmış Kuruluş olmak için yaptığı başvuru dosyalarının, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca ivedilikle sonuçlandırılmasının gerekliliği, ayrıca bu konunun ulusal sanayimizin küresel gelişimi açısından büyük önem taşıdığı yeniden vurgulanmıştır.

· Zorunlu uygulamaya geçilen yönetmelikler alanında, makina-imalat sektöründe kamusal denetim mekanizmalarının bir an önce oluşturulması gerekmektedir.

· Ulusal sanayimizin gelişmesi açısından üniversitelerimizde yapılan ürün ve teknoloji geliştirme, araştırma, verimlilik çalışmalarının; ekonomimizin lokomotifi konumundaki Küçük ve Orta Boy İşletmelere (KOBİ) yönelik katkı sağlamasının önemi vurgulanarak, bu konuda Sanayi-üniversite işbirliği olanaklarının geliştirilmesi ve bir an önce hayata geçirilmesi gerekliliği vurgulanmıştır.

· Gerek Makina İmalat Sektörünü ilgilendiren gerekse diğer alanlarda uygulamada olan Yeni Yaklaşım Yönetmelikleri‘ nin anlaşılırlık açısından sıkıntılı olduğu ifade edilmiş ve sorunun yönetmelik hazırlık sürecinde konunun tüm taraflarının dahil edilmesi ile aşılabileceği değerlendirilmiştir,

· Yeni Yaklaşım Yönetmelikleri kapsamında kullanılan uyumlaştırılmış (Harmonize) standartlarla ilgili TSE‘ce yürütülen çalışmaların yeterince hızlı yürümediği, Türkçe uyumlaştırmalarda anlaşılabilirlikte zorluk, hala İngilizce standartların kullanımında olması, standartların temin zorlukları ve yüksek ücretli olmaları vb. sorunlar belirtilmiş, sorunun çözümüne yönelik başta TSE olmak üzere konunun tarafı olan kamu yapılandırmalarına ciddi görevler düştüğü değerlendirilmiştir.

· Yeni Yaklaşım Yönetmelikleri çerçevesinde gerek uygunluk değerlendirme, gerekse piyasa denetim gözetiminde yer alan sigorta uygulamasının halen sigorta kuruluşlarınca anlaşılamamış olması, dolayısı ile bu işlevi yerine getirecek sigorta kuruluşlarının henüz olmaması, yaşanan sorunun çözümü amaçlı Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca daha fazla çaba harcaması gerekliliği ifade edilmiştir.

· KOSGEB‘in CE Uygulamaları için; danışmanlık, laboratuvar ve eğitim konularında kurum kuruluşların ihtiyaç duyacağı çalışmalarla ilgili destek kararı aldığı belirtilmiş ve teşvik unsuru olan bu imkanların MMO benzeri Meslek Odaları, Sanayi ve Ticaret Odaları vb. Kuruluşların ortak çalışmaları ile KOBİ‘lerin kullanımına sunulması gerekliliği vurgulanmıştır.

· Yeni Yaklaşım Yönetmelikleri ve CE Uygulamaları ile ilgili KOBİ‘ler ve Tüketici düzeyinde bilgilendirme çalışmalarının hala ihtiyaç olduğu tespiti ile MMO‘nun her uygulama alanına dönük yayınlamaya başladığı uygulama rehberlerinin yararlı olacağı belirtilmiş, KOSGEB Sanayi - Ticaret Odaları, Üniversiteler, vb. kurum ve kuruluş çalışmalarının ortaklaştırarak başta Makina İmalat Sanayisine ve Tüketicilere genelde uygulamanın ilgili tüm taraflarına yönelik bilgilendirme, bilinçlendirme amaçlı yayın ve eğitim çalışmaları gerçekleştirilmelidir.

· Mühendislik Eğitimi Sırasında Yeni Yaklaşım Yönetmelikleri ve kapsamı eğitim programlarına eklenmeli ve sürece hazır mühendisler yetiştirilmelidir.

· Üniversitelerin, KOSGEB vb. Kamu kurum ve kuruluşlarının test ve deney laboratuvarlarının TÜRKAK akreditasyon sürecinden geçirilerek sürece dahil edilmeleri sağlanmalıdır.

· Yeni Yaklaşım Yönetmelikleri ile ilgili konuların taraflarını bir araya getirecek danışma kurulu yapısı olumlu bir gelişme olarak değerlendirilmiş, kurullarda MMO‘nun yer alma isteği ifade edilmiştir.

· Yeni Yaklaşım Yönetmelikleri yürürlüğe girme tarihlerinin ertelenmesinin süreci olumsuz etkilediği belirtilerek sorumlu kamu kurumlarından geçmişteki benzeri uygulamalar gibi tarih ertelemesi yapılmaması isteği dile getirilmiştir.

"II. Makina Tasarımı ve İmalat Teknolojileri Kongresi" nin niteliği ve niceliğiyle "çağdaş, demokratik, sanayileşen, üreten bir Türkiye" yaratılması sürecine katkıda bulunacağı inancı ile yukarıdaki isteklerimizin yaşama geçirilmesinin takipçisi olacağımızı bildiririz.