III. MAKİNA TASARIMI VE İMALAT TEKNOLOJİLERİ KONGRESİ

SONUÇ BİLDİRGESİ

III. Makina Tasarım ve İmalat Teknolojileri Kongresi, TMMOB Makina Mühendisleri Odası adına Konya Şube yürütücülüğünde 16-17 Eylül 2005 tarihlerinde Konya‘da gerçekleştirilmiştir.

Bu etkinlikle güdülen amaç, makina tasarım ve imalat teknolojileri alanındaki ilerlemelerin izlenmesi ve deneyimlerin paylaşılmasının yanı sıra makina imalat sektöründe ülkemizde yaşanan sorunların ortaya konularak çözüm yollarının oluşturulması için tartışma ortamının tesis edilmesidir.
Meslektaşlarımız, öğrencilerimiz ve ilgili kurum ve kuruluşlardan temsilcilerin katılımıyla gerçekleştirilen etkinlik, kamu kurumları müdürleri, meslek odaları ve dernek başkanları ile 452 akademisyen ve delegenin katılımıyla yapılan Kongrede, "Tasarım-İmalat Alanında Geleceğe Yönelik Öngörüler, Araştırma Konuları ve Ülkemiz Üzerindeki Yansımaları" konulu bir sunum yapılmış; 5 paralel oturumda sunulan 51 bildiri, "Tasarım Özel Oturumu"nda gerçekleştirilen 5 sunum ve "Makina Tasarım ve İmalat Uygulamalarında Mühendislik Sorunları" konulu panelde sektörün sorunları tartışılmıştır.
Kongrede, tasarım ve imalat alanında geleceğe yönelik öngörüler, araştırma konuları ve ülkemiz üzerindeki yansımaları yanı sıra, Oda-üniversite-sanayi üçlemesinde bir uzmanlık alanı olarak İmalat Mühendisliği‘nin sektör içindeki önemi tartışılmış; makina tasarım ve imalat teknolojileri alanında teknoloji geliştirilmesi, kullanılması ile ilgili kuramsal ve uygulamalı çalışmalar kongre ortamına taşınmış; makina imalat sektörünün bölgesel özellikleri dikkate alınarak yaşanan sorunların ve olası çözüm önerilerinin tartışılması için ortam yaratılmış; sektörü ilgilendiren AB teknik mevzuat uyum çalışmaları, gelişmeler, ve sorunlarla ilgili değerlendirmeler yapılmıştır.
Kongrede sunulan bildiriler, yapılan tartışmalar ve düzenlenen panel sonucunda kamuoyuna duyurulmak üzere aşağıdaki tespit ve öneriler yapılmıştır.
Makina Mühendisleri Odası tarafından düzenlenen "Sanayi Kongresi 2003" kapsamında sunulan "Makina İmalat Sanayi Sektör Araştırması" Raporunda, makina imalat sanayii, tüm sanayi sektörlerine yatırım malı (makina, donanım, alet, takım, tertibat) veren bir mühendislik sektörü olarak tanımlamaktadır. Bu sektörün diğer sektörlerden farkı, her aşamada projelendirme, mühendislik ve AR-GE tasarımlarını öngörmesi ve gerçekleştirmesidir.
Türkiye‘de makina imalat sanayii kararlı bir gelişme çizgisi göstermemiştir. Sanayi politikalarının olmaması, ekonomik krizler, tutarsız ihracat politikaları, yatırım malları ithalatında korumacılık faktörüne öncelik verilmemesi ve yatırımlarda sektöre öncelik tanınmaması bunun başlıca nedenleridir. Özellikle 1998‘lerden sonra işçi başına katma değer, ücret başına katma değer düşmüş, istihdam kapasitesi azalmış, teknoloji düzeyinde önemli bir değişim olmamıştır. Ölçek sorunu hala önem taşımaktadır. Özgün ürün yaratabilmek ise sektörün hedeflerinin başında yer almaktadır.
Sektörde, kesici alet, bıçak ve takımlar, takım tezgahı ve makina imalatında aparat, yedek parça ve takımlar, özel bazı makina imalatları, sıvı pompa, kompresör ve vanalar gibi ürün grupları önemli bir dışa açılma başarısı göstermiştir. Ancak rekabet gücünü sağlayan bir takım faktörler (makina direktifleri, CE belgeleri, akreditasyonu gerektiren belgeleme vs.) henüz yetersiz olup, göstergeler sektörün rekabet gücü kazanamadığını göstermektedir.
Küreselleşmenin özellikle ulusal sanayiler üzerinde önemli olumsuz etkileri bulunmakta; sanayide küçük ve orta boy işletmeler (KOBİ‘ler) giderek tekelleşen büyük firmaların ve yabancı çok uluslu şirketlerin boyunduruğu altına girmektedir. Bu işletmeler fason üretimle dünya pazarlarına düşük kâr marjıyla çalışarak imalat yapmaktadır. Bazıları ise ulusal pazarda dahi başarıya ulaşmak şansına sahip olamamaktadır.
Tüm sanayi sektörlerinde konvansiyonel imalatla var olabilme veya ayakta kalabilme mücadelesi giderek daha düşük paya veya daha az katma değerle yetinmeye dönüşmektedir. Makina imalat sanayi gibi mühendislik hizmetinin en yoğun olduğu sektörde küreselleşmenin getirdiği sorunlar büyümekte, KOBİ niteliğindeki firmalar bu girdapta üretimlerini durdurmakta veya büyük firmaların isteklerine tabi olmaktadırlar.
Küresel rekabet, konvansiyonel üretimde küçük sanayi için yok olma rekabetine dönüşmüştür. Bu rekabette AR-GE çalışmaları büyük önem kazanmaktadır. Tasarım yapamayan, bir diğer anlamda özgün ürün ortaya koyamayan firmalar rekabet edemez duruma gelecek ve pazardan çekilecektir. Dolayısıyla özgün ürün zorunlu bir rekabet önceliği getirmektedir.
Kongremiz bu gerçeklerden hareketle aşağıda sıralanacak hususlara kamuoyunun dikkatini çeker.

· Küreselleşme süreç ve politikalarının olumsuz etkilerine karşı durabilmek için ülkemiz öncelikle ve stratejik ön görüyle bir imalat sanayi politikası oluşturmalıdır.

· İmalat sanayii teknoloji ve yatırımları kamu tarafından planlanmalı ve gerekli teşvikler devreye sokulmalıdır. Sanayide yatırımların artırılması, yüksek katma değer yaratan sanayi sektörlerine öncelik verilmesi ve öncelikli teknoloji alanlarının seçilmesi hedef olmalıdır.

· Sanayinin özelliklede, Makina İmalat Sanayiinin toplam GSMH‘den daha fazla pay alması ve ekonominin itici, ve öncü sektörü haline gelmesi artık bir zorunluluktur. Bu çerçevede AB ülkeleri gelişme dengesinin yakalanması için önümüzdeki 5 yıl içinde sanayide en az 2.5-3 milyon kişiye yeni istihdam alanı açılması gerekmektedir.

· Daha yüksek katma değerin oluşturulması ve imalat sanayiinin öncelikli sektörlerinin desteklenmesi zorunludur. Yani AR-GE‘ye eğitime ayrılan payın yükseltilmeli, gelişmiş ülkeler seviyesine çıkarılmalı, yeni ürün tasarımları yapılmalı ve özgün ürünün tekno ekonomik kapasitedeki tesislerde imal edilmesi sağlanmalıdır.

· Özgün ürünün yaratacağı farklılıkla maliyet, kalite ve ölçek optimizasyonu sağlanabilecektir. Özgün ürün yaratmak için AR-GE alt yapısı oluşturulmalı ve tasarıma giden süreçte mühendislik hizmeti yetkinleştirilmelidir. Kalite ve verimliliği artırıcı özel makinalar yapan yatırımlar ile ihtisaslaşmış ve gerçek AR-GE yapılanmasına sahip makina imalatçıları desteklenmelidir.

· Ülkemizin kalkınma stratejileri ulusal bilim, teknoloji, yenilenme politikaları temellerine oturtulmalı, makina imalat sektörü bu çerçevede lokomotif işlev üstlenmelidir. Böylesi bir stratejide yerli yatırımcı özendirilmeli ve korunmalı, katma değeri yüksek ileri teknoloji isteyen alanlarda yapılacak yatırımlar desteklenmelidir.

· Sektör uygulamaları özelinde, devlet, üniversite, araştırma kurumları, meslek odaları, üretici dernekleri ve sektördeki işletmeler arasında koordinasyonu sağlayacak yapılanmalara yer verilmelidir. Üniversiteler ve araştırma kurumları politik ve ekonomik baskılardan arındırılmalıdır.

· Bir mühendislik sektörü olarak tanımlanan makina İmalat sektör uygulamalarında mühendislik hizmetinin niteliğinin yükseltilmesi ve uzman kadronun oluşturulmasının, temel eğitimden başlayarak üniversite, oradan da meslek içi eğitime ve işletmelerin nitelikli kadro istihdamına kadar uzanan bir ulusal yol haritasını çizilmelidir.

· Ülkemizde henüz ulusal bir Onaylanmış Kuruluş olmamasının bu konuda yapılan çalışmaların yabancı kuruluşlarca gerçekleştirilmesi nedeni ile ülkemizin gerek maddi gerek mühendislik uygulamaları, gerekse test deney altyapılarının kullanılamaması kayıpların gün geçtikçe artmasına neden olmaktadır. Konu ciddi bir sorun olarak ülke gündeminde güncelliğini korumaktadır. Kamu yapısının yaşanan bu sorunun aşılması amaçlı yürüttüğü çalışmaları ivmelendirmesi ve bu çerçevedeki eksikliklerin giderilmesi amacıyla Makina Mühendisleri Odası‘nın uzmanlık alanına giren 6 temel konuda (makina emniyeti, basit basınçlı kaplar, gaz yakan cihazlar, sıvı ve gaz yakıtlı sıcak su kazanları, basınçlı ekipmanlar ve asansörler) onaylanmış kuruluş olma yönündeki çalışmalarının sektör, sektör dernekleri ve ilgili Bakanlıklar tarafından desteklenmesi gerekmektedir.

· AB teknik mevzuat uyumuna yönelik sektör-kamu işbirliğinin sağlanması için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda çalışma yapmak üzere oluşturulan ulusal daimi komiteler arasında yer alan "Makina Emniyeti Teknik Komitesi"nde ve oluşturulmuş tüm komitelerde Makina Mühendisleri Odası‘na, ilgili diğer meslek odalarına ve sektör dernekleri ile üniversite temsilcilerine yer verilmesi sağlanmalıdır.

· 4703 sayılı kanun kapsamında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı‘nca yürütülen piyasa denetim ve gözetim faaliyetlerinde yetersiz kalındığı Kongrede değerlendirilmiş; makina emniyeti yönetmeliği ile diğer yeni yaklaşım yönetmelikleri ile ilgili eksikliklerin giderilmesi amacıyla Bakanlığın ilgili yönetmelik hükümleri kapsamında TS EN 45004 standardı içeriğinde TÜRKAK‘ca akredite edilmiş bir muayene kuruluşu olan Makine Mühendisleri Odası ile işbirliğine gidilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

TMMOB
MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI